O czym dzisiaj? - Jest taki temat, który wraca do nas jak bumerang przy przyjmowaniu zamówień na nowe żagle. Jest nim powierzchnia ożaglowania. Takim jaskrawym przykładem jest ożaglowanie do "Omegi". Co to jest to wszyscy wiedzą, nawet ci co nie wiedzą. "Omega" w takim kształcie jak ją dzisiaj widzimy pływa od dawien dawna. Co do szczegółów, jak dawno, to zapraszam na stronę stowarzyszenia" Związku Klasy Omega"  (www.omega.org.pl). Natomiast dzisiaj wszyscy którzy produkują "Omegę" (notabene z tego co wiem, to jedynie Jędrek Szynkiewicz z Barlinka ma pełne i legalne błogosławieństwo od nieżyjącego już Juliusza Sieradzkiego na produkcję "Omeg") podając powierzchnię żagli, piszą - "15m2".

Jest to NIEPRAWDA.

Żagle do "Omegi" wykonane według przepisów klasowych liczą nawet do 18,7m2 (grot i fok). Taką powierzchnię osiągamy wykonując żagle do jednostek regatowych. 

Żeby było jasne - dla jednostek turystycznych komplet żagli z żaglowni "Narwal" liczy niecałe 18m2. Różnica bierze się z dwóch powodów. Pierwszy, to doszywany bryt kształtowy na grocie na liku dolnym w żaglach regatowych (my to nazywamy "szufladą", ponieważ przy ostrych kursach po wybraniu liku dolnego znika -składa się w harmonię, natomiast na pełniejszych kursach pokazuje się w pełnej krasie). Drugi powód to fakt, że komplety turystyczne są bardziej płaskie od regatowych.

I to cała prawda o powierzchni żagli do jachtu klasy "OMEGA"!

Na stronie stowarzyszenia "Związku Klasy Omega"(omega.org.pl) w danych technicznych wpisane jest również 15m2 ożaglowania (dotyczy to porównania pierwszych egzemplarzy "Omegi" z "Chesapake 20", jednostką na której jakoby wzorować miał się Juliusz Sieradzki).

Ile dokładnie żagla miała historyczna "Omega" z lat czterdziestych, jej pierwsze egzemplarze, to obecnie tajemnica mundialu. Jeśli ktoś miałby u siebie żagle z takiej jednostki, rozwiązałby jedną z zagadek XX wieku, okazując je publicznie. Jeśli ktoś posiada plany ożaglowania pierwotnej "Omegi", to proszę o kontakt, dla mnie jest to jedna z niewyjaśnionych spraw. Osobiście sądzę, że miała około 18m2, nawet jeśli Juliusz Sieradzki podawał 15m2.

Dlaczego?

Do dzisiaj większość konstruktorów jachtowych podając powierzchnie żagli na swoim projekcie, wymieniając powierzchnie grotów, najczęściej liczy je po trójkącie. Często też jest tak, że podają wartość ugięcia strzałki na liku tylnym, lecz powierzchnia w dalszym ciągu nie zgadza się ani po uwzględnieniu strzałki, ani bez jej uwzględnienia.

Jedyny wyjątek pozytywny, na jaki ostatnio natknąłem się wykonując żagle według projektu konstruktora jachtu, stanowi "Mantra" 8,5 pana Andrzeja Armińskiego. Tam powierzchnia grota uwzględnia wszelkie naddatki dodawane przez żaglomistrza i zgadza się prawie idealnie z powierzchnią gotowego żagla. Pozostali konstruktorzy nie doliczają naddatków na liku przednim, dolnym i tylnym. Wychodzą prawdopodobnie z założenia, że żaglomistrz i tak zrobi po swojemu, więc nie ma co odkrywać Ameryki na darmo.

Podając powyżej powierzchnie żagli "do 18,7m2 oraz "niecałe 18m2" świadomie nie używam stwierdzenia, że posiadają dokładnie tyle, a tyle. Wynika to z faktu, że zarówno dla jednostek regatowych nie robimy jednego modelu powielanego dla wszystkich, jak i dla jednostek turystycznych nie ma jedynie słusznego i zatwierdzonego modelu dla wszystkich turystów, jak to kiedyś w fajnych czasach bywało. A szkoda... to były czasy - każdemu według potrzeb, tak było miło i się skończyło... Do rzeczy - drobne różnice wśród kompletów regatowych wynikają przede wszystkim z jakości masztu na danej jednostce oraz wersji foka. 

Maszt - jeśli daje się giąć nie za pomocą czołgu zawieszonego na topie, a za pomocą want i siły naciągu na szotach grota, to wtedy powierzchnia grota rośnie, bowiem zachowując wymiary klasowe robimy grota głębszego. Głęboki grot zyskuje w tym momencie na powierzchni, grot bardziej płaski będzie już uboższy w powierzchnię. Nie są to duże różnice - w tym przypadku sięgają około 0,3-0,5m2 maksymalnie. Grot regatowy będzie miał maksymalnie do 11,9m2.

Jeśli chodzi o foki to rozpiętość powierzchni może tutaj sięgać do 0,5m2. Na fokach tradycyjnych lik tylny jest z reguły nieco wklęsły. Zapobiega to łopotowi liku oraz pozwala na wypłaszczanie górnej części foka przy ostrych kursach. Jeśli natomiast na żaglu będą listwy, to lik tylny może być prosty i powierzchnia automatycznie wzrośnie. Takie różnice mogą wystąpić i na żaglach turystycznych-rzadko co prawda, ale jednak.

Pisząc ten tekst kontaktowałem się z Włodkiem Radwanieckim - prezesem stowarzyszenia "Omegi" właśnie na temat zaszłości powierzchniowych w tej klasie. Jego kamyczek wrzucony do tego ogródka dotyczy jeszcze innego aspektu owych 15 m2 "Omegi". W latach 70-tych jakaś "mądra głowa" wprowadziła przepis, który stanowił, iż jachty żaglowe o powierzchni ożaglowania powyżej 15m2 mogą prowadzić jedynie posiadacze patentu sternika. Być może ten genialny ukaz spowodował, że "Omega" awansowała do takiej powierzchni, tak w tym momencie pożądanej przez masę użytkowników tego najpopularniejszego wynalazku wodnego na naszych akwenach (czy kajaków było więcej? hmm...może tak, może nie?...)

I jak kilkadziesiąt lat pod egidą wesołej ekipy rozkojarzyło naród tak, że dochodzić do siebie będziemy jeszcze długo, tak kilkanaście lat obowiązywania takiej, a nie innej powierzchni dla "Omegi" spowodowało, że jeśli dzisiaj właścicielowi "Omegi" mówimy, że jego nowe żagle będą miały 18m2, to się co nieco dziwi. Temat ten można kontynuować w odniesieniu do innych jachtów zarówno regatowych, jak i turystycznych. Dla porównania zestawię powierzchnie żagli kilku popularnych jachtów regatowych i turystycznych. W zestawieniu będą powierzchnie żagli popularnie uznane za obowiązujące oraz takie, które można osiągnąć bez przekraczania przepisów.

Jak widzimy powyżej, różnice dotyczą zarówno jachtów regatowych, jak i turystycznych. Nawet tam, gdzie formuła pomiarowa jest ściśle określona, różnice są, i to dość znaczne. Wniosek z tego taki, że należy z umiarkowanym optymizmem odnosić się do wielkości grotów, genakerów i spinakerów podawanych przez konstruktorów jachtów na ich projektach, jak również wielkości żagli regatowych. Przy żaglach regatowych od powierzchni żagli ważniejsze są prawidłowe wymiary klasowe i kształt żagla zgodny z wymaganiami sternika oraz załogi.

Andrzej Kiełsznia Żaglownia Narwal Gdańsk